सानैदेखि चतुर थियो
फिलिंगोको झिल्को थियो
शोषण कहिल्यै सहन्न थ्यो
सिण्डिकेट हटेपछि मर्निङवाक नै छोडें ।
हिजो देख्या सपनालाई लोप्पा दिई तोडें ।।
छुन्नन् दाल र भात मात्र घरमा श्रद्धा गरी धर्मको
धुन्नन् साबुनले चमक्क कहिल्यै चिल्लो चुली चर्मको
घरभित्र दनादन चोर पसे
घरमालिक चाहिं लुकेर बसे
मनभित्र गुने अब मुश्किल भो
कुकुर, स्याल, बिरालो कालो खरायो करायो
दिउँसै झ्याल फोरियो, रातो जरायो हरायो ।
भान्सारूप तमाम देशभरका कुर्सीहरूमा बसी
चिल्ला भाषणमा विकास(मसला नौनी बनाई घसी
दिनहुँको उधारोबाट आजित भएर
जब साहु सोहनलालले
लेखेर झुण्ड्यायो पसलमा
गोदाई खानुलाई पनि कसैले राम्रो भन्छ ?
भन्दा रछन त !
ला ! अब फेरि सुरु हुने भो
कैले,
उसैको टाङ्मुनि छिरेर
उसैले हामीलाई सिध्याउँने भयो भन्छ ।
हजुरको बुट सुम्सुम्याइरहँदा
म सोचिरहन्छु
किन मान्छे कसैको जुत्ता जति पनि
सम्मानित हुन सक्दैन ?
हजुरको बुटको जस्तो कर्णप्रिय
सत्य
अरू कुनै आवाज छैन
हजुरले जस्तै चिटिक्क मिलाएर लगाउन
अरू कसैले जानेकै छैन
हजुरको कालो चम्किलो बुटलाई
कुनै दिन
मैले अझ चम्किलो बनाउन नपाएको सुन्दा
नियास्रो मान्छन्
मेरा श्रीमती र छोराछोरी पनि ।
हजुरको बुट कहिल्यै फोहोर लागेन मलाई
त्यसलाई बोकेर हातमा
राखेर काखमा
पत्र पत्र केलाएर
हजुरले कुल्चेर आएका मजदुरका रगत
हजुरले कुल्चेर आएका सुत्केरीका स्तन
हजुरले कुल्चेर आएको आफ्नै वीर्य
कालो पोतेर छोपछाप पारेपछि
म मेरो भोक मेट्छु
तर, बुझ्दिनँ
हजुर किन मन पराउन्नुहुन्न कालो रङ ?
जुत्ता खोलेपछि
अलि पर तर्केर बस्नुहुन्छ
ता कि नछोइयोस् हजुरलाई
यी जुत्ता छोएका हातले
नलागोस् पालिसको रङ
हजुरको सफेद पोशाकमा
नआओस् पसिनाको गन्ध
हजुरले चपाएको पानमा मिसिएर
र देख्नु नपरोस्
आफ्नै जुत्ताले
कति धेरै फोहोर टेकेर जोगाउँछ हजुरलाई ।
हजुरका जुत्ता काला बनाउँदा बनाउँदै
मेरो दाह्री र कपाल सेता भइसके
मैले झारेको जुत्ताको धुलो
मैमाथि खनिएर
फुस्रा भइसके हातखुट्टा
आफूले आफैँलाई नचिन्ने गरी
बाक्लो भइसक्यो अनुहार
हजुर त उस्तै जवान देखिरहन्छु म ।
हजुर जस्तै भाग्यमानी छन् यी जुत्ता
घर पुग्नेबित्तिकै हजुरसँगै भित्रै जान्छन्
मै’सापले आफ्नै हातले जतनसाथ खोलिदिनुहुन्छ
र मिलाएर राखिदिनुहुन्छ ¥याकमाथि
जहाँ पालिस दल्ने मान्छे कहिल्यै जान सकेन ।
माफ गर्नुहोला हजुर
धेरै वर्षपछि आज मलाई
यो कालो पालिस
हजुरकै अनुहारमा पोत्न मन लागेको छ ।
टन्नै खान्छु म दाल, भात, चटनी मानेर मीठो अनि ।
ठूलो हुन्न भुँडी अझै तलतलै घट्दै छ यो तैपनि ।।
(हास्यव्यङ्ग्य निबन्ध सङ्ग्रह ‘बाँदरका हातमा नरिवल’
माथिको व्यङ्ग्य समीक्षा)
‘त’ बर्गको अन्तिम वर्णबाट
निस्कन्छ त्यो नाम त सानसाथ
सैनिकले सैलुट हान्छन्
पुलिस, हाकिमको सलाम खान्छन्
बालुवाटारमा छ तिनको स्वागत
सम्झिन्छन् अझ गाउँका तरुलता तिम्रो बिहेको दिन
ए काकी “पति“ हुन् परन्तु मुखले “बाबा“ भनेकी किन
मञ्जरी पालुवा फूल भै आँकुरा
देखिई बैंसकी सुन्दरी झैं धरा ।
साँढेले जब कुल्चियो पयरले बाछो छ आन्दोलित
के हो चोट ? गएर सोध न सखे आफै अचानोसित
दासताका दुई वर्ग छन् मेरा दृष्टिमा सँगी !
पहिलो बाध्यता नै हो र दोस्रो चाहिँ स्वैच्छिकी
बूढो हुँदै गएको मुसहर बस्तीको रामखेलावन !
राति जाडोले गर्दा आँखा झिमिक्क पार्न नपाउँदै,
आँखा भन्दछ पेटलाई तँ बढो फूर्ति अति गर्दछस्
देख्नै हुन्न कुनै मिठो र मसिनु घिच्नै अघि सर्दछस्
धेर थोर, सबै छन् चोर
झुट्टो कुरो गरेको, कहाँ हो र
बिज्ञापन गन्हायो छिस्
हेर्दा सुन्दा भयो अति
आधारातपछि
रक्सी दोकानबाट म के निस्किएको छु ः
प्रत्येक खोंगी र खोरभित्रबाट
पखेट फट्फटाउँदै विद्र्रोहको
पहाडको बेँसीमा,
एक सानो टुक्रा खेत भएको,
गरीब बाबुकी कान्छी छोरी– “सानी”