लक्ष्मण गाम्नागेविधि-प्रक्रिया मुर्दावाद
बडादसैँमा बडाहरूको आशीर्वादले एउटा नयाँ ज्ञान प्राप्त भयो, संसारको सबैभन्दा रद्दी चीज भनेको विधि र प्रक्रिया रहेछ । विधि र प्रक्रिया भन्ने पुरातन र प्रतिगामी सोचका कारण नै हामी पछि परेका रहेछौँ । विधि र प्रक्रिया नभएको भए यो देशमा दुईपटक त के एकपटक पनि संविधानसभाको निर्वाचन गराउनुपर्ने थिएन । नेताहरूबीच कुस्ती हुन्थ्यो । कुस्तीमा हार्ने कुना पस्थ्यो, जित्नेले शासन गथ्र्यो । कुरै सकिन्थ्यो । विकासको बाधक त विधि र प्रक्रिया नै रहेछ ।
माओवादी, एमाओवादी र साना दलहरू अहिले विधि र प्रक्रियाका विरुद्ध कस्सिएर लागेका छन् । विधि र प्रक्रियाका आधारमा संविधान बनाउन खोजिएमा उनीहरू सडक संघर्षमा उत्रिने भएका छन् । अबचाहिँ यो मुलुकमा संविधान बन्छ कि जस्तो भएको छ । किनभने, सबै विधिविधानहरू खारेज गरी बहुमत-अल्पमतको अर्थ शून्य भएपछि जसले सबैभन्दा मोटा पाखुरा र पाँसुला प्रदर्शन गर्ला, उसैले संविधान बनाउला ।
विधि र प्रक्रियाका पछि लाग्ने हुँदा देशको सबैभन्दा ठूलो पार्टी बनेको एमाओवादी दोस्रो संविधानसभाको निर्वाचनपछि खुम्चिएर सानो भयो । विधि र प्रक्रियाका पछि नलागेको भए आज एमाओवादीले यसरी स-साना भुरेटाकुरे पार्टीहरूलाई काखीमा च्यापेर कांग्रेस -एमालेलाई सडक संघर्षको धम्की दिनुपर्ने थिएन । यस बेला उसैले सत्ता चलाइरहेको हुन्थ्यो । कमरेड प्रचण्ड साँच्चिकै राष्ट्रपति भइसक्थे ।
विधि र प्रक्रियामा बाँधिएकैले हामी मात्र होइन, यो संसारै पछि परेको हो । पुर्खाहरूको अज्ञानता, अदूरदर्शिता र बुद्धिहीनताले गर्दा हामी अनेक झमेलामा फँसेका हौँ । कहिले धर्मका नाममा, कहिले नैतिकताका नाममा, कहिले परम्परा, मर्यादा र संस्कारका नाममा, कहिले आचरण र आचारसंहिताका नाममा, कहिले संविधान र कानुनका नाममा हामीमाथि लादिएका यी विधि र प्रक्रियाहरूको माखेसाङ्लोमा परेर हामी पराधीन र बन्दी भएका हौँ । यही विधि र प्रक्रियाका कारण हामीले डरैडरमा जीवन गुजार्नुपरेको हो । इच्छा लागेको गर्नै नपाई असन्तोषै असन्तोषमा बाँच्न बाध्य हुनुपरेको हो ।
विधि र प्रक्रियाका कारण हामीले धेरै नोक्सानी बेहोरिरहेका छौँ । न रिस उठेका मान्छेलाई कुट्न पाइन्छ, न कसैको सम्पत्ति लुट्न पाइन्छ । विधि उल्लंघन गर्दा पक्राउ पर्ने डर हुन्छ । भ्रष्टाचार पनि डराई-डराई गर्नुपर्छ । हरेक कक्षा पढेरै उत्तीर्ण गर्नुपर्छ । जागिर खान परीक्षा दिनैपर्छ । एक जनासँग बिहे गरेर झर्कोलाग्दो गरी स्थायी घरबार गर्नुपर्छ । अनेक नातागोता र सम्बन्धमा बाँधिएर बस्नुपर्छ । यी रद्दी विधि, विधान र प्रक्रियाहरू नभइदिया भए क्या हाइसन्चो हुन्थ्यो । न प्रशासनले हामीमाथि शासन गथ्र्यो र सरकारको नै दरकार पथ्र्यो । न अदालतको आदेश मान्नुपथ्र्यो । न कानुनसँग डर हुन्थ्यो । सबैभन्दा मस्तीको कुरा, हामीले कसैसँग लजाउनु पर्दैनथ्यो । लुगै नलगाई संसार घुम्न पाइन्थ्यो ।
यसरी के स्पष्ट हुन्छ भने विधि र प्रक्रियाहरू प्रजातन्त्र र लोकतन्त्रविरोधी तत्त्व हुन् । त्यसैले नयाँ नेपाल निर्माणका लागि सबै विधि र प्रक्रिया खारेज गरी बाहुबलको प्रयोग गर्दै अघि बढ्नु आजको आवश्यकता हो । एमाओवादीलगायत बाइसे दलहरूले बहुमतीय पद्धतिका विरुद्ध गर्न लागेको आन्दोलनको नौलो आयामलाई निःसर्त समर्थन गरौँ । यसैमा हामी सबैको कल्याण छ ।
नेपाल साप्ताहिक
