शेषराज भट्टराईतन्नेरीको ताल
हरेक प्राणी आ–आफ्नै तालका हुन्छन् । आफ्नै तालको हुनु उसको आन्तरिक अन्तर्निहित विशेषता हो । {{read_more}} चतुर मानव कसैको फतुर सहँदैन । उसको आफ्नो डम्फू 
छुट्टाछुट्टै तालमा बजिरहेको हुन्छ । मानव एक भए तापनि विविधतामा रमाइरहेका हुन्छन् । कोही गणितज्ञ हुन्छन् त कोही मणितज्ञ । कोही धनतज्ञ हुन्छन् त कोही मनतज्ञ । कोही घडितज्ञ हुन्छन् त कोही बडितज्ञ । कोही बालतज्ञ हुन्छन् त कोही वृद्धतज्ञ । कोही खानीतज्ञ हुन्छन् त कोही जवानीतज्ञ । खानीतज्ञ, भूतज्ञ, तरुनीतज्ञ, तन्नेरीतज्ञ– यी भए उमेर चढ्दै गएपछि बढ्दै जाने ज्ञानगुनका अलग अस्तित्वहरू । जन्मिँदै अलग आचरण अँगालामा हालेर जन्मिएका हुन्छन् । तब त आचरणको बोझ बिसाउँदा च्याँहार च्याँहार चिच्याएर रुने गर्छन् । तर बालतज्ञहरू चाहिँ नाल काट्ने बित्तिकै उधोमुन्टो पारेर घाँटी खोलेको भन्दै पैतालामा ड्याम कि ड्याम बजाउँछन् । मान्छेले जन्मिने बित्तिकै पिटाइखानु पर्छ । तब त मानव सङ्घर्षको शुरुआत यहीँबाट हुन्छ ।
ज्योतिषीहरू गणितज्ञ मानिन्छन् । दूरदृष्टि, भविष्यद्रष्टा । जगत सृष्टि शुरुआत गर्ने ब्रह्मा सर्जक । मानवमर्मज्ञहरू हिजो पनि जन्मिएका थिए, जन्मिएका छन् र जन्मिन्छन् पनि । जन्मभूमि स्वादिष्ट होस् या कलविष तितो, अनेक सङ्घर्ष व्रmमभङ्ग नभई चलिरहन्छ । कसैलाई भ्रम छ होला म बाहेक यहाँ कोही छैन र कसैको अस्तित्व पनि छैन । तर राजा मरेर देश शून्य हुँदैन । बरु आफू मरे डुमै राजा चाहिँ निरन्तर भइरहन्छ ।
स्वभाव÷आचरण अनेक भएता पनि तरुनी तन्नेरीको ताल एकै काँटाका मानिन्छन् । उमेर अनुसारको स्वभाव । आफ्नै ताल, माल, दाल, चाल, ढाल र सालका हुन्छन् । मानिसको डिएनए फरक भए जस्तै ताल पनि पृथक हुन्छ । आनीबानी, आचरण, स्वभाव, हाउभाउ, ताल परिवारभित्रकै आचरणहरू हुन् । आफूभन्दा भिन्न आचरणको लाग्नासाथ मान्छेले मान्छेलाई भन्ने गर्छन् ‘कस्तो तालको र छ’ वा ताल ठिक लागेन भने पनि भन्ने गर्छन् ‘कस्तो बेतालको र छ’ । अथवा ‘ऊ आफ्नै तालको छ’ भनेर पनि पन्छिन्छन् ।
तन्नेरी बलबुताले भरिएकाहरू ताछतुछ मारपिट मच्चाएर वा पाखुरी बजाएर पनि सम्पत्ति जोड्न सक्छन् भने वृद्धवृद्धा कटेरो, कुटी, बासस्थान छोडेर हड्डी बजाउन कता जाने ? यिनै यस्तै बाहुबलधारी तरुनी तन्नेरीको तालको परिधिमा रहि आफ्नो लेखकीय पौरख प्रस्तुत गर्ने जमर्को गरेको छु । धेरैजसो भुक्तभोगीहरू आफ्नो जानकारीमा आएका यावत पक्षका बारेमा गुपचुप समय गुजारी राखेका हुन्छन् । यो नितान्त गलत पक्ष हो त्यसैले यो बबुरो चाहिँ स्वविवेकको सदुपयोग गर्दै जिन्दगीका उज्यालो, अँध्यारो, अप्ठ्यारो, सजिलो, गारो, सारो, साँगुरो, अनेक अचम्म र उधेकलाग्दा, असहज लाग्दा परिरवेश भावी तन्नेरी पुस्तालाई अवगत गराउनु कलमको धर्म ठानेको छु ।
कुनै कलमजीवी वा कलाकारले व्यावहारिक बोझ या घर धान्न धौ धौ परेर छटपटी रहँदा जीवनसंगिनीको करकर सहने क्षमतार्जन गर्न नसकेर वा समाजमा अलग अस्तित्व निर्माण गर्न नसकेको झोंक, चक्कर र ठक्करले बाध्य हुन्छन् घरबास छोड्न । अक्करमा परेर ठक्कर खाएकै मौकामा समाजले ठोकुवा गर्छ लेखक, पत्रकार, साहित्यकार आफ्नै धुन र आफ्नै तालका हुन्छन् । तर यथार्थ अर्कै हुन्छ । हातखुट्टा, मुख बजाएर खाने भन्दा कलम घुमाएर खानेको व्यथा विकट हुन्छ । आपत् विपत परेर, मन मरेर, देह डढेर भस्म भइसक्यो । नैराश्यको अन्तिम टुङ्गोमा पुगेर गलेपासोको शरण पर्ने बेला भइसक्यो तर कसैले कठै भन्ने वाला छैनन् । सायद यदि हो चरम सहरीकरणको प्रतिफल । मान्छेको ताल फरक हुँदा नै अर्काको हाल बताउन सकिँदैन । तैपनि मानव मर्मज्ञको बरदान मिलेको छ भने तालमा तैरिँदा तैरिँदै हाल कति पानीमा छ पत्ता लाग्न पनि सक्छ ।
एउटाको ताल अर्कासँग दुरुस्त नमिल्दा हरेस खानु पर्दैन । प्राणी अलग आचरणले व्यष्ठित हुन्छ । वृद्धवृद्धाको आचरण वा ताल दालमा हुरुक्क हुने र भजन कृतनमा फुरुक्क हुने हुन्छ । धर्मकर्म, दान, दक्षिणा परोपकारमा समय सिध्याउन मरिहत्ते गर्छन् । बालक केटा केटीको ताल मह, मिठाई, मिश्री आदि जता गुलियो उतै भूलियो गर्ने खालको हुन्छ । मस्त तरुनी तन्नेरीहरू ‘लडेँ लडेँ लडेँ म त लौन समाउ’ भन्दै नाचिराखेका हुन्छन् । यसैगरी प्राणी पिच्छेको तालको अन्तर पनि अनन्त नै हुन्छ ।
स्वास्नी सुत्केरी व्यथाले क¥याप च्याप पारेर अइया आथो गरिराख्दा मध्य बैंशमा उनी नभए जुनी अधुरो, अपुरो, अधकल्चो, अस्तव्यस्त भएर मर्छुझैँ मरिहत्ते गर्ने महामहिमहरू समस्याको कुनै फिव्रmी नगरी ज्यान फालेर मोबाइल घोकी राखेका हुन्छन् । दुधे बालक दुधको लाम्टो चुस्न नपाएर घाँटी सुकाउँदै रोइराखेको हुन्छ तर मातृवात्सल्य रित्तिएर आमाको हातबाट मोबाइल छुट्दैन । हलमा फिल्म हेर्न जान्छन् काखे बालकको मुत्रनलीको टुप्पो बाँधेर पिसाब निरोधकका उपाय निकाल्ने आधुनिक महिलाहरू हाम्रै वरिपरि छन् । लाम्टो चुसाउँदा शरीर झ्याम्टो हुने साँगुरो सोचाइले ग्रस्त बधुहरू बट्टाका अस्वस्थ पाउडर पिलाइ राखेका हुन्छन् । यही होला सायद आधुनिकताको चरमोत्कर्ष । बिरामी बाबु आमा तातो पानी तातो पानी भन्दै धोव्रmो फुट्ने गरी चिच्याई रहेका हुन्छन् तर तन्नेरीका कानमा कोचिएको ईयरफोन निस्किँदैन । यही झन्झटले बाबुआमाको सिहार सुसार र घरको लुतेधन्दामा लाग्नुभन्दा विदेश पलायन हुनु उत्तम ठान्छन् । आमाको लाम्टो चुसेर भएन बाबुको घुँडो । विदेशको दहीभन्दा आफ्नै देशको मोही मिठो भनेर तन्नेरीलाई बोलायो दाम्लो छिनाएर उम्किएको डिंगो के सुन्थ्यो ।
कसैको ताल कसैसँग मिल्नुपर्छ भन्ने छैन, यो पनि प्रजातन्त्रको एउटा पाटो र बाटो हो । तन्नेरीहरू फाटेको र टालेको बस्त्र लगाएर सभ्यता र शानको अस्त्र फालिरहेका छन् अङ्ग्रेजी बोल्दा विशिष्ट कोटीको अब्बल र नेपाली बोल्दा दोयमको दाबी गरिरहेका छन् । विकसित देशमा दुई छाक भात एक रात बास बसेपछि आफूलाई उच्च कोटीको सम्झिने संस्कारको दिन प्रतिदिन विकास भइरहेको छ । दुधे बालकलाई होस्टेल राख्नु र वृद्ध बा आमालाई वृद्धाश्रममा शरण लिन बाध्य पार्नु नवतन्नेरीको तौरतरिका देखेर धन भएका तर मन नभएकाहरू सिको गर्नमा शिखर चुमिरहेका छन् । सुन्नु सबको गर्नु मनको भन्ने भनाइ जायज हो तापनि के ठिक के बेठिक विवेकले छुट्याउन सकियो भने शान, मान, जस र दुनियाले हाइ हाइ गर्छन् नत्र सबैले बाइबाइ गर्छन् । वर्षौ विदेश भासिएर जोसिलो पोसिलो जाँगर उतै सिध्याएर धुकधुकी र कंकाल ज्यान लिएर फर्किएको अशक्त तनमन के काम ? सशक्त हुँदा अर्कालाई अशक्त हुँदा आफूलाई ? कसले मान्ने कसले स्विकार्ने ? मौजुदा श्रीमती बैंस र बिरहले लट्ठीएर सात पोइला जाने बेला भइसक्यो बाबु आमाको बातलाई लात मार्न आनन्द मान्छन् । भविष्यका कर्णाधार, वृद्ध बा आमाका बुढेसकालका लाठी, देश विकासका धरोहर, समाज परिवर्तनका संवाहक, स्वदेशमै सिन्को नभाँचेर बल हुँदा नाच्दै हिँड्ने अस्थिर मनस्थितिले ग्रस्त यही हो तन्नेरीको ताल ? विचार गर्नुहोस् है आउला नि आफैतिर अवगाल ।
शिवशक्ति मार्ग, फूलबारी ११
पोखरा, कास्की
फोन ९८०६६७७५९४
